İşyeri hekimlerinin ücret tarifesi

İSG HABER AJANSI | AYÇA YASLI

İşyeri hekimlerine ihtiyaç her geçen gün artarken, bu mesleği icra edenlerin ve etmek isteyenlerin kafasında yeni soru işaretleri oluşmaya başladı. Özellikle pandemi dönemiyle çalışma yükü artan işyeri hekimlerinin merak ettiği sorulardan biri de ücret tarifeleri. İSG Haber olarak ücret tarifeleri ile ilgili merak edilen soruları sizler için TTB İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Kolu Başkanı Dr. Metehan Akbulut’a sorduk:

1- Türk Tabipler Birliği (TTB) asgari ücret tarifesine hangi yıl başladı?
Öncelikle Türk Tabipleri Birliği İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Kolu (TTB İSİH) adına sizleri saygıyla selamlıyor ve yayın hayatınızda başarılar diliyorum. Kimi konularda görüşlerimizi açıklama olanağı sağladığınız için ayrıca teşekkür ediyorum.

Soruya yanıt vermeden önce bir konuya özellikle vurgu yapmak isterim. Hekimlerin sunduğu sağlık hizmetlerinin tanımını, uygulama şekillerini ve karşılığı olan ücretleri belirleyen Asgari Ücret Tarifesi, TTB tarafından, 6023 sayılı TTB Kuruluş Kanunu ile kendisine verilen yetki kapsamında hazırlanmaktadır. İlgili kanuna göre hekimlik hizmetlerinin asgari karşılığını belirleme hakkı ve yetkisi tabip odalarına aittir.

Soruya gelince işyeri hekimleri için asgari ücret tarifesi uygulamasına ilk olarak 1989 yılında başlandığını söyleyebiliriz. Elbette daha öncesi de var. 1989 yılından önce gerek TTB gerekse tabip odalarımız bu konuda önemli çalışmalar yürüttü. 1988 Şubat ayında İstanbul'da açılan ilk kurstan sonra, TTB, hekim emeğini koruma ve bir standart oluşturmak amacıyla işyeri hekimlerinin asgari ücreti belirleme çalışmalarını daha kapsamlı olarak sürdürdü. 1989 yılında İşyeri Hekimleri için asgari ücret tarifesi için öneriler toplanarak asgari ücretleri tespit edildi. O günden bu yana işyeri hekimlerinin asgari ücretleri TTB tarafından belirlenmektedir.

Bir diğer vurgu yapmak istediğim konu ise rehber tarife meselesine ilişkin. 6023 sayılı TTB Kanununda 2006 yılında yapılan değişiklikle TTB’nin düzenlediği asgari ücret tarifesi, rehber tarife olarak nitelendirildi. Ancak bu değişiklik TTB’nin asgari ücret belirleme hakkını ve yetkisini ortadan kaldırmamaktadır.

2- Belirlediğiniz kişi başı ücret sahada uygulanıyor mu? Sizler bu konuda nasıl dönüşler alıyorsunuz?
Asgari ücret tarifemizin son dönemde sahada uygulandığını söyleyebilmek ne yazık ki mümkün değil. İşçi sağlığı ve işyeri hekimliği alanına ilişkin son yirmi yılda onlarca yasa ve yönetmelik çıkarıldı. TTB ve Tabip odalarının işyeri hekimliği alanındaki yetkilerinin tamamen ellerinden alınmaya çalışılması sonucu alanda büyük bir karmaşa yaşanıyor. Hekim emeği değersizleştirildi ve asgari ücrete büyük oranda uyulmuyor.

2012 yılında çıkarılan 6631 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile alan tamamen serbest piyasaya bırakılmak istendi. Binlerce Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) açılmış durumda. Günümüzde işyeri hekimlerinin yaklaşık %95’i OSGB’lerde çalışıyor. OSGB’ler işyerlerine işçi sağlığı ve güvenliği hizmeti sunmak üzere kurulmuş özel, dolayısıyla kâr amaçlı kuruluşlar. Her kapitalist işletme gibi doğal olarak maksimum kar, minimum maliyet anlayışıyla çalışıyorlar. Hekim emeğinin piyasalaştığı ortamda OSGB’ler de işyeri hekimlerinin emeğini meta olarak değerlendirmekte ve piyasaya göre ücretlendirmektedirler. İşin ilginç yanı OSGB’ ler TTB’nin asgari ücret tarifesin referans göstererek işverenlerle pazarlık yapıyorlar. Ancak aldıkları ücretin az bir kısmını neredeyse üçte birini işyeri hekimine ödüyorlar.

Çok değil on yıl kadar öncesini hatırlayalım, işyeri hekimliği sertifikası olan hekimler, illerindeki tabip odasına başvuruyor ve işyeri hekimliği bekleme listesine kayıt yaptırıyordu. Hekimin etkinlik durumu, meslekteki kıdemi ve mezuniyet sonrası eğitim puanları vb.den oluşan bir değerlendirme ile sıralama yapılıyordu. Diğer yandan o zamanların SSK’si ilde işyeri hekimi bulundurması gereken işyerlerinin listesini tabip odasına bildiriyor, tabip odası da listede sırası gelen hekimi işyerine öneriyordu. İşyeri ve hekim çalışma saatlerinde anlaşırlarsa TTB’nin standart işyeri hekimi sözleşmesi imzalanıyor, hekimin iş güvencesi ve asgari ücreti TTB garantisi altına alınıyordu. Bu sözleşme hem hekimin özlük haklarını koruyor hem de hekimin özerkliğini temin ediyordu.

3- İşyeri hekimleri için belirlenen kişi başı ücretlerinde hangi kriterler dikkate alınıyor?
İşyeri Hekimliği Asgari Sözleşme Ücretlerini, işyerinin risk kategorisi ve çalıştırılan işçi sayısına (dolayısı ile çalışma sürelerimize) göre belirlemekteyiz. Bu konuda bir yönetmeliğimiz var. Her yılın son aylarında TTB İSİH kolu olarak bölge tabip odalarımızın İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonlarından asgari ücret tarifesi konusundaki görüşlerini istiyoruz. Gelen görüşler ve öneriler doğrultusunda taslak tarifemizi hazırlayarak TTB Merkez Konseyine sunuyoruz. Konseyimiz de yıl bitmeden önerimiz doğrultusunda tarifeyi belirliyor/kesinleştiriyor ve açıklıyor.

4- OSGB'ler bu tarifeyi dikkate alarak mı istihdam gerçekleştiriyor?
Bir önceki soruda bu konuda yanıt verdiğimi düşünüyorum. Tekrar etmem gerekirse OSGB’ ler TTB’nin asgari ücret tarifesini referans göstererek işverenlerle pazarlığa oturuyorlar. Dolayısıyla bir paradoks gibi gözükse de tarifemizi en çok OSGB’ler dikkate alıyorlar.

OSGB’ler sonuç itibarıyla işverenlere ucuz emek bulup ve sunuyorlar. Dolayısı ile sadece hekimler değil iş güvenliği uzmanları ve yardımcı sağlık çalışanları da bundan etkilenmektedir. OSGB’ler arasındaki rekabet çalışanlar arasında rekabet yaratmakta ve onları etik olmayan davranışlara itmektedir.

5- Pandemi sürecinde işyeri hekimlerine ek ücret ödendi mi? Ödenmediyse neden?
Pandemi sürecinde tüm sağlık emekçilerinin olduğu gibi işyeri hekimleri olarak bizlerin de iş yükümüz ve riskimiz arttı. Özellikle işçi sağlığı hizmetlerinin olması gerektiği gibi verilebildiği veya verilmeye çalışıldığı ortamda çalışmakta olan işyeri hekimlerimiz pandemi döneminde ciddi bir iş yükü altına girdi. Belirlenmiş olan sürelerde yoğun emek göstererek hatta bu sürelerin çok üstünde çalıştılar. Mesleğimizin doğası gereği büyük bir özveri göstererek çalışmak zorunda kaldılar. Pandemi döneminde işyeri hekimlerine onca iş yükü yüklenmişken bu durum göz ardı edildi. Ancak herhangi bir ek ücretlendirme olmadı. Nedeni sizce de çok açık değil mi? Aynı kamudaki ve diğer özel sektördeki hekimler gibi “haklarını ödeyemeyiz” diyenler tarafından haklarımız ödenmedi.

6- 2022 yılı için ücret tarifeleri nasıl olacak?
Aralık ayı içerisinde asgari ücret tarifemizi belirleyeceğiz. Biraz önce ifade ettim İşyeri Hekimliği Asgari Sözleşme Ücretleri, işyerinin risk kategorisi ve çalıştırılan işçi sayısına (dolayısı ile çalışma sürelerimize) göre belirlemekteyiz. Bu yıl yaşanan enflasyonu dikkate alarak hekim emeğini ve onurunu koruyup geliştirecek bir asgari ücret tarifesi belirleyeceğiz.

7- İş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimlerinin arasında bir maaş tartışması söz konusu. Siz bu konuyu nasıl değerlendiriyorsunuz? Hekimlerin sadece poliklinik hizmeti verdiğine dair bir eleştiri de söz konusu.

Böyle bir tartışma, işyeri hekimleriyle iş güvenliği uzmanları arasında maaş tartışması yaşanmamaktadır. Ücret konusundaki gerçek tartışma bu alanın emekçi özneleri arasında değil; bizler ve işverenler arasındadır.

İş güvenliği uzmanlarımızın ücretlerinin bizlerin (işyeri hekimlerinin) ücretlerine göre düşük olduğu bir gerçek. Örgütsüz olmaları daha fazla sömürülmelerine neden oluyor. Bizlerin ücretlerinin daha iyi olmasının nedeni, yıllardır bu alanda yürüttüğümüz örgütlü mücadele. İş güvenliği uzmanı arkadaşlarımızla maaş konusunda karşı karşıya gelmeyeceğiz.
Diğer soruya gelince, hekimlerin sadece poliklinik hizmeti verdiği iddiaları gerçeği yansıtmamaktadır. İşçi sağlığı ve güvenliği hizmetleri bir ekip işi. İş güvenliği uzmanlarımız, işçi temsilcilerimiz, yardımcı sağlık çalışanlarımız başta olmak üzere hep birlikte çalışıyoruz. İşyeri hekimi, işyerinde sadece çalışanların çok önemli olmayan sağlık sorunlarını çözümleyen değil, işyerinde çalışanların işe bağlı sağlık sorunlarından korunmaları, meslek hastalıklarının, kazalara bağlı yaralanmaların ve maluliyetlerin önlenmesi, işyerinde çalışma koşullarının iyileştirilmesi, çalışanların sağlığının ve sağlık bilincinin geliştirilmesi amacıyla tam bir mesleki bağımsızlık içinde bilgi ve becerilerini kullanmaktadır.

*Dr.Metehan Akbulut
Türk Tabipleri Birliği İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Kol Başkanı

**20 Ekim 2021 tarihinde https://www.isghaber.com.tr/haber/8001489/isyeri-hekimlerinin-ucret-tarifesi yayımlanmıştır